عراق با تاریخ کهن و فرهنگ غنی خود، یکی از کشورهایی است که آشپزی آن تنوع بالایی دارد و منعکس کننده ترکیبی از تأثیرات مختلف فرهنگی، اقلیمی و تاریخی برای زائران تور کربلا است. غذاهای عراقی نه تنها با مواد اولیهی محلی و طبیعی تهیه میشوند بلکه هر کدام دارای تاریخچهای خاص و عطر و طعمی بینظیر هستند. این مقاله به معرفی برخی از بهترین غذاهای عراقی میپردازد که نه تنها در خود عراق، بلکه در سراسر جهان طرفداران زیادی پیدا کردهاند.
عراق به دلیل قرار گرفتن در میانرودان، همیشه نقطه تلاقی فرهنگها و تمدنها بوده؛ همین موضوع باعث شده غذاهای این سرزمین ترکیبی از طعمها و روشهای پخت متنوع باشد. از یکسو تأثیر آشپزی عربی و ترکی و از سوی دیگر ردپای آشپزی ایرانی و حتی آشوری و بابلی در غذاهای عراقی دیده میشود. همین تنوع، سفرههای عراقی را پر از رنگ، عطر و طعم کرده است.
ویژگی بارز آشپزی عراق استفاده سخاوتمندانه از ادویههایی مثل دارچین، هل، زعفران و زیره، و همچنین مواد اصلی مثل برنج، گوشت بره، خرما و سبزیجات تازه است. این ترکیبها باعث میشود غذاها هم مقوی باشند و هم خوشعطر. در کنار طعم، آشپزی عراق به مهماننوازی گره خورده است. در فرهنگ عراقی، پختن غذاهای سنگین و مفصل نشانه احترام و محبت به مهمان است. به همین دلیل بیشتر غذاهای اصلی عراق به صورت دیسی و پرملات سرو میشوند و کمتر حالت تکنفره دارند.
غذاهای عراقی، با استفاده از مواد اولیه ساده و تازه، ترکیبی از عطر و طعمهایی منحصر به فرد را به وجود میآورند که هر کدام بیانگر بخشی از تاریخ و فرهنگ این سرزمین هستند. در ادامه، برخی از بهترین غذاهای عراقی معرفی میشوند
یکی از معروفترین غذاهای عراقی، ماهی مسگوف است که به عنوان غذای ملی عراق شناخته میشود. این غذا از ماهی رودخانهای تهیه میشود و روی آتش باز کباب میشود. معمولاً مسگوف با سماق، لیمو و سبزیجات تازه سرو میشود و طعم منحصر به فردی دارد.
کباب عراقی یکی از غذاهای پرطرفدار در این کشور است. این کبابها از گوشت چرخکرده با ادویههای مخصوص تهیه میشوند و به صورت سنتی روی ذغال کباب میشوند. اغلب با نان، پیاز، و گوجه فرنگی سرو میشود.
دلمه یکی از غذاهای محبوب منطقه خاورمیانه است و در عراق نیز جایگاه ویژهای دارد. دلمه عراقی معمولاً از برگ مو، فلفل دلمهای، یا کدو پر شده با مخلوطی از برنج، گوشت، و ادویههای مختلف تهیه میشود. این غذا اغلب به عنوان یک پیشغذا یا غذای اصلی سرو میشود.
تبوله یک سالاد خوشمزه و مغذی است که از بلغور گندم، جعفری، نعناع، گوجه فرنگی و پیاز تشکیل شده است. این سالاد به دلیل طعم تازه و مواد اولیه ساده، به عنوان یک غذای سالم و سبک بسیار محبوب است.
بامیه یک خورش سنتی عراقی است که با بامیه (گیاهی که به نام بامیه نیز شناخته میشود)، گوشت (معمولاً گوشت بره) و گوجه فرنگی تهیه میشود. این خورش معمولاً با برنج سرو میشود و به دلیل طعم متمایز بامیه، یکی از غذاهای خاص و محبوب است.
کلیچه نوعی شیرینی عراقی است که به ویژه در عید فطر و عید قربان تهیه میشود. این شیرینی معمولاً از خمیر پر شده با خرما، پسته، یا گردو تهیه میشود و به شکلهای مختلفی مثل دایره یا مربع درمیآید.
منسف، یک غذای سنتی عراقی است که در واقع اصالت اردنی دارد اما در عراق نیز بسیار محبوب است. این غذا از برنج، گوشت بره، و یک سس ویژه از ماست خشک شده به نام “جمید” تهیه میشود. منسف اغلب در مراسمها و جشنهای ویژه سرو میشود.
قوزی یکی از غذاهای مجلسی و خوشمزه عراقی است که از گوشت بره یا گوسفند تهیه میشود. این غذا به صورت کامل پخته و سپس بر روی برنج سرو میشود. قوزی معمولاً با مغزها و ادویههای خاص تزئین میشود و طعمی لذیذ و غنی دارد.
فلافل، یک غذای محبوب خیابانی در عراق است که از نخود چرخکرده و ادویههای مختلف تهیه میشود و سپس در روغن سرخ میشود. فلافل عراقی به دلیل طعم خاص و ادویههای منحصر به فردی که در آن استفاده میشود، طرفداران بسیاری دارد و معمولاً با نان، سالاد و سس تاهینی سرو میشود.
پچری یا «پچری مشوی» یکی دیگر از غذاهای خوشمزه عراقی است که از رودهی بره پر شده با گوشت چرخکرده، برنج و ادویههای مختلف تهیه میشود. این غذا روی آتش کباب میشود و به دلیل طعم خاص و شیوهی پخت منحصر به فردش در میان مردم عراق محبوبیت زیادی دارد.
طرشانة یک دسر سنتی عراقی است که از زردآلو خشک، بادام، شکر و گلاب تهیه میشود. این دسر شیرین و خوشمزه معمولاً در مراسمها و جشنهای خاص سرو میشود و به دلیل طعم منحصر به فرد و شیرینی ملایمش بسیار محبوب است.
بریان یک نوع غذای سنتی از استان کرکوک در عراق است. این غذا از گوشت چرخکرده، برنج و ادویههای خاص تهیه میشود و به شکل توپهای کوچک پخته یا سرخ میشود. بریان به دلیل طعم قوی و مغذی بودنش یکی از غذاهای محبوب در شمال عراق است.
حلوا دهین یک نوع شیرینی سنتی عراقی و بسیار خوشمزه است که با مغز گردو، بادام، پودر نارگیل و تریب آنها با آرد، شکر، کره و گلاب تهیه میشود. این حلوا معمولاً به عنوان دسر بعد از غذا سرو میشود و بافت نرم و طبع بسیار گرمی دارد.
کبه یک غذای پرطرفدار در عراق و دیگر کشورهای خاورمیانه است. این غذا از خمیر برنج یا بلغور گندم پر شده با گوشت چرخکرده، پیاز و ادویه تهیه میشود و به صورت سرخ شده یا پخته سرو میشود. کبه میتواند به شکلهای مختلفی تهیه شود، از جمله کبه برنجی، کبه حلبی و کبه موصل.
تشریب یک غذای سنتی عراقی است که از گوشت (معمولاً گوشت بره یا گوسفند) و نان تهیه میشود. نان در آبگوشت گوشت خیسانده میشود و سپس با گوشت و سبزیجات سرو میشود. این غذا اغلب در صبحانه یا ناهار مصرف میشود و به دلیل طعم گرم و مقویاش در روزهای سرد زمستانی بسیار محبوب است.
مندی یک غذای پرطرفدار در جنوب عراق و دیگر مناطق خاورمیانه است. این غذا از برنج، گوشت (اغلب گوشت مرغ یا بره) و ادویههای مختلف تهیه میشود و به صورت سنتی در یک تنور زیرزمینی پخته میشود. مندی به دلیل طعم دودی و معطر خود بسیار محبوب است.
صمون یک نوع نان عراقی است که بسیار شبیه به نان باگت فرانسوی است. این نان در عراق به عنوان نان روزمره مصرف میشود و معمولاً با غذاهای مختلف مانند کباب، فلافل، یا پنیر سرو میشود.
جلفرا یک غذای سنتی و خوشمزه از منطقه کردستان عراق است. این غذا از برنج، گوشت، و گاهی مغزها و میوههای خشک تهیه میشود. جلفرا معمولاً در مراسمها و جشنها سرو میشود و به دلیل ترکیب منحصربهفردش از طعمهای مختلف، بسیار محبوب است.
این غذا که به “باذنجان مهیوطه” معروف است، از بادمجان، سیر، گوجهفرنگی و لیمو تهیه میشود. این غذا معمولاً به عنوان یک پیشغذا یا غذای جانبی سرو میشود و طعم ترش و شیرین دارد.
ماست گشتی یک غذای ساده و مقوی عراقی است که از ماست، گوشت چرخکرده، و برنج تهیه میشود. این غذا اغلب به عنوان یک وعدهی سبک و سریع سرو میشود و به دلیل سادگی و طعم خوشمزهاش بسیار محبوب است.
یکی از غذاهای سنتی و محبوب عراق است که در بسیاری از مراسمها، به ویژه در ماه محرم و به مناسبت عزاداری امام حسین (ع) تهیه و توزیع میشود. این غذا با قیمههای ایرانی تفاوتهایی دارد و دارای طعمی خاص و منحصر به فرد است.
فاو یک نوع غذای دریایی از منطقه بصره در جنوب عراق است. این غذا از ماهیهای تازه دریای خلیج فارس و ادویههای خاص تهیه میشود و معمولاً با برنج یا نان سرو میشود. فاو به دلیل طعم منحصر به فرد ماهیهای خلیج فارس بسیار محبوب است.
طرشی یک نوع ترشی سنتی عراقی است که از سبزیجات مختلف مثل خیار، هویج، گل کلم و فلفل تهیه میشود. این ترشی معمولاً با سرکه و ادویههای مختلف مزهدار میشود و به عنوان همراهی برای غذاهای مختلف سرو میشود.
فرموزه یک نوع غذای خیابانی و محبوب در عراق است که از خمیر پر شده با گوشت چرخکرده، پیاز و ادویه تهیه میشود و سپس سرخ میشود. این غذا شبیه به ساموسای هندی است و به عنوان میانوعده یا غذای سبک مصرف میشود.
مقاله مرتبط: معروف ترین رستوران های کربلا کدام است؟
عراقیها به برنج میگویند تمن. یکی از غذاهای معروفشان تمن باقلا است که شباهتی به باقلاپلو ایرانی دارد، اما تفاوتهایی هم دارد. برنج با شوید خشک و باقلا سبز پخته میشود و معمولاً همراه با گوشت بره یا مرغ سرو میگردد. عطر شوید و باقلا در کنار زعفران و ادویههای مخصوص عراقی، طعمی منحصربهفرد ایجاد میکند. این غذا معمولاً در مناسبتهای خاص و سفرههای افطار ماه رمضان طرفدار زیادی دارد.
زلابیه یکی از شیرینیهای سنتی عراق است که شباهت زیادی به زولبیا ایرانی دارد، اما بافت آن کمی تردتر و شیرینیاش ملایمتر است. خمیر زلابیه به شکل دایرهای یا مارپیچی در روغن داغ سرخ میشود و سپس در شیرهی شیرین غلتانده میشود. این شیرینی بیشتر در ماه رمضان مصرف میشود و در کنار چای عراقی جایگاه ویژهای دارد. خیابانهای بغداد و نجف در شبهای رمضان پر از مغازههایی است که زلابیه تازه و داغ عرضه میکنند.
خنفروش یک شیرینی سنتی ساده و خانگی است که با آرد، شکر، تخممرغ، شیر و گاهی هل و دارچین درست میشود. خمیر به شکل دایرههای کوچک در روغن سرخ میشود و سطحی طلایی و ترد پیدا میکند. این شیرینی بیشتر بهعنوان عصرانه یا همراه با چای سرو میشود و در بسیاری از خانههای عراقی دستور مخصوص خودش را دارد. خنفروش به دلیل مواد اولیه ساده و قیمت مناسب، یکی از شیرینیهای مردمی عراق محسوب میشود.
مجبوس یکی از غذاهای سنتی و پرطرفدار عراق است که شباهتهایی به بریانی دارد، اما سادهتر و ملایمتر است. در این غذا، برنج با ادویههایی مثل دارچین، هل، میخک و زعفران پخته میشود و همراه با گوشت مرغ یا بره سرو میگردد. برای طعمدهی، پیاز سرخشده و گاهی کشمش و نخود هم به برنج اضافه میکنند. نتیجه یک غذای خوشعطر و رنگارنگ است که اغلب در جشنها و سفرههای مهمانی جایگاه ویژه دارد.
تپسی بطاطا نوعی غذای خانگی است که با سیبزمینی، گوشت، پیاز و گوجه درست میشود. مواد به صورت لایهلایه در ظرف چیده میشوند: ابتدا سیبزمینی ورقهای، سپس گوشت چرخکرده با پیاز و ادویه، و در آخر سس گوجه. همه این لایهها در فر یا روی شعله ملایم پخته میشود و غذایی شبیه به گراتن اما با طعم اصیل عراقی به دست میآید. این غذا به خاطر مواد ساده و طرز پخت راحت، در بیشتر خانههای عراقی محبوب است.
کُبه یکی از غذاهای شاخص عراق است که انواع مختلفی دارد. کُبه برنجی یا همان کُبه تمن از برنج نیمپز و کوبیدهشده بهعنوان پوشش بیرونی درست میشود. داخل آن با گوشت چرخکرده، پیاز و ادویه پر میشود و به شکل توپ یا بیضی در میآید. این کبهها سپس در روغن سرخ میشوند و پوستهای طلایی و برشته پیدا میکنند. کُبه برنجی معمولاً بهعنوان غذای اصلی یا پیشغذا در مهمانیها سرو میشود.
شوربه عدس سوپ سنتی عراق است که بیشتر در ماه رمضان و شبهای زمستان پخته میشود. این سوپ با عدس قرمز، پیاز، گوجه و هویج تهیه میشود و ادویههایی مثل زیره و زردچوبه به آن طعم خاصی میدهند. گاهی برای غلیظتر شدن آن کمی برنج یا رشته هم اضافه میکنند. شوربه عدس عراقی نسبت به سوپهای مشابه در کشورهای دیگر، تندتر و معطرتر است و اغلب همراه نان صمون یا نان تنور سرو میشود.
باجة یکی از غذاهای اصیل و سنگین عراق است که از کلهپاچه گوسفند تهیه میشود. باجة شامل کله، پاچه و گاهی دل و جگر است که با ادویههای محلی و نخود یا برنج پخته میشوند. این غذا بیشتر در صبحانههای مفصل یا مهمانیهای خاص سرو میشود و به خاطر انرژی بالایش در میان مردم عراق محبوب است. شباهت زیادی به کلهپاچه ایرانی دارد اما مزه آن کمی متفاوت است چون با ادویههای بیشتری مثل دارچین و هل مزهدار میشود.
مرگوگ یک غذای روستایی و قدیمی عراق است که با گوشت، سبزیجات (مثل بادمجان و کدو) و خمیر نازک درست میشود. خمیرها به شکل ورقهای بریده شده و داخل خوراک انداخته میشوند تا همراه گوشت و سبزیجات بپزند. این غذا بسیار مقوی است و در گذشته غذای کشاورزان و کارگران بوده چون هم شکمسیرکن است و هم مواد سادهای دارد.
کُبه حلبیه نوعی کبه است که با بلغور گندم درست میشود و در شمال عراق و مناطق نزدیک به سوریه رایج است. خمیر بلغور با گوشت و پیاز پر میشود و سپس یا در روغن سرخ میشود یا در آب گوشت پخته میشود. این کبه به خاطر تردی و طعم خاص بلغور طرفداران زیادی دارد و معمولاً همراه با ماست یا شور سرو میشود.
جباریه نوعی نان محلی عراقی است که ضخیمتر از نان صمون یا نان تنور است. این نان بیشتر در روستاها و مناطق عشایری عراق پخته میشود و به دلیل سادگی مواد (آرد، آب، نمک و خمیرمایه) و پخت روی تنورهای سنگی، طعم خاصی دارد. جباریه معمولاً همراه با شوربه عدس، لبنیات محلی یا خورشهای سبک خورده میشود.
غذاهای عراقی با تنوع و طعم بینظیر خود، نه تنها بازتابی از تاریخ و فرهنگ این کشور هستند بلکه نشاندهنده غنای آشپزی خاورمیانه به طور کلی میباشند. هر یک از این غذاها داستان خاصی برای گفتن دارند و تجربهای از طعمهای جدید و لذتبخش را برای هر فردی که آنها را امتحان میکند، به ارمغان میآورند. بنابراین، اگر فرصتی برای امتحان کردن غذاهای عراقی پیدا کردید، حتماً از این تجربهی منحصر به فرد بهره ببرید و لذت ببرید.
من حسین رضائی هستم، مدیر تور کربلا، در سایت کربلا 24 سعی می کنم مطالب مفید و کاربردی پیرامون سفر به کربلا و نجف و سایر شهرهای زیارتی عراق منتشر کنم. سعی کرده ام تمامی اطلاعات به روز و بر اساس تجربیات بیان شود.
