حرم حضرت عباس (ع)، یکی از مقدسترین مکانهای شیعه در کربلای معلی، نماد شجاعت، وفاداری و ایمان است. حضرت عباس (ع)، برادر امام حسین (ع) و علمدار کربلا، در واقعه عاشورا نقش مهمی ایفا کرد و جان خود را در دفاع از اسلام و اهل بیت پیامبر فدا کرد. حرم او، به عنوان یکی از بزرگترین زیارتگاههای شیعیان در سراسر جهان، جایی است که زائران از سراسر جهان برای ادای احترام به این شخصیت بزرگ به آن سفر میکنند. هر ساله زائران تور کربلا نیز برای زیارت به این حرم می روند. در ادامه، به بررسی جزئیات مختلف حرم حضرت عباس (ع) خواهیم پرداخت.
حرم حضرت عباس (ع) در شمال شرقی حرم امام حسین (ع) در کربلا واقع شده است. این مکان مقدس به یاد و بزرگداشت حضرت عباس (ع)، فرزند امیرالمؤمنین علی (ع) و برادر امام حسین (ع) بنا شده است. حضرت عباس (ع) به عنوان سقای دشت کربلا و علمدار سپاه امام حسین (ع) شناخته میشود و در روز عاشورا به شهادت رسید.
حرم حضرت عباس (ع) دارای ساختاری باشکوه و معماری بینظیری است که نشاندهنده هنر اسلامی و عشق و ارادت مردم به این شخصیت بزرگ است. این حرم از اجزای متعددی مانند صحن، ضریح، گنبد، منارهها، رواقها، ایوانها و سقاخانه تشکیل شده است.
صحن حرم حضرت عباس (ع) فضایی وسیع و باز است که زائران در آن به زیارت و دعا میپردازند. صحن حرم با مساحت ۹۳۰۰ مترمربع و چهار ایوان بزرگ که سقف آنها مقرنسکاری شده، از ویژگیهای برجسته معماری حرم است. این صحن با سنگفرشهای زیبا، حوضها و باغچههایی آراسته شده که فضایی روحانی و آرامشبخش را برای زائران فراهم میآورد.
ضریح حضرت عباس (ع) جایی است که زائران در آن به زیارت و ادای احترام به این بزرگوار میپردازند. ضریح با استفاده از فلزات گرانبها و طراحیهای هنری اسلامی ساخته شده و جلوهای از شکوه و عظمت را به نمایش میگذارد.
گنبد حرم حضرت عباس (ع) یکی از بارزترین ویژگیهای این حرم است. این گنبد طلایی، با هنری زیبا و معماری اسلامی طراحی شده و از دور دستها قابل مشاهده است. گنبد نه تنها نشانهای از حرم، بلکه سمبلی از استواری و پایداری ایمان در برابر ظلم و ستم است.
گنبد حرم حضرت عباس (ع) با ارتفاع ۳۹ متر و قطر ۱۲ متر، یکی از نمادهای برجسته این مکان مقدس است. این گنبد نیمکروی و نوکتیز و نمای داخلی با آیات قرآن کریم مزین شده است. در ساخت آن از ۶۴۱۸ آجر طلا استفاده شده است.
حرم حضرت عباس (ع) دارای دو گلدسته بلند است که در دو طرف گنبد قرار دارند. این گلدسته ها با طراحی خاص و کاشیکاریهای زیبا، نمادی از آسمان و زمین و ارتباط بین آنها از طریق ایمان به خداوند هستند. دو گلدسته با ارتفاع ۴۴ متر در دو طرف ایوان طلا قرار دارند که نیمه بالایی آنها با ۲۰۱۶ خشت طلا پوشیده شده و نیمه پایینی آن از آجر و کاشی است. در بازسازیهای اخیر، نیمه پایینی گلدستهها نیز طلاکاری شدهاند.
رواقهای حرم حضرت عباس (ع) فضاهای سرپوشیدهای هستند که در اطراف صحن قرار دارند. این رواقها با کتیبههای قرآنی و نقوش اسلامی تزیین شدهاند و به زائران مکانی برای استراحت و عبادت در سایه فراهم میآورند. حرم حضرت عباس(ع) دارای چهار رواق در چهار طرف ضریح است که سقف و دیوارهای آنها آینهکاری شده است.
این رواق در سمت شمال حرم قرار دارد و به صحن اصلی راه دارد. این رواق به نهر علقمه مشرف است و در بخشی از آن اتاقی قرار گرفته که به راهروی زیرزمین و قبر مطهر راه پیدا میکند
در سمت جنوب حرم واقع شده و با سه درب به ایوان طلا متصل است.
این رواق دارای دو درب ورودی به نامهای باب الرواق و باب المراد است. باب الرواق به صحن اصلی راه دارد و باب المراد در ضلع شمال غربی حرم قرار دارد.
رواق شرقی حرم حضرت ابوالفضل محل دفن تعدادی از متولیان حرم و افرادی از خاندان آل طعمه و آل ضیاءالدین است.
ایوانهای حرم حضرت عباس (ع) به عنوان ورودیهای اصلی حرم شناخته میشوند. این ایوانها با طراحیهای هنری و معماری برجسته اسلامی، زائران را به درون حرم دعوت میکنند.
صحن حرم دارای ۴ ایوان بزرگ است که در اطراف آن قرار گرفته اند. ایوان های صحن عبارتند از:
ایوان طلا یکی از معروفترین و زیباترین بخشهای حرم حضرت عباس (ع) است. این ایوان با طلاکاریهای زیبا و آیینهکاریهای هنرمندانه تزئین شده است. ایوان طلا به عنوان ورودی اصلی حرم شناخته میشود و زائران از طریق آن وارد صحن اصلی حرم میشوند
ایوان شمالی در سمت شمال حرم قرار دارد و به صحن اصلی راه دارد. در این ایوان کتیبه ای به چشم می خورد که تاریخ ۱۳۰۴ هجری قمری روی آن حک شده است.
این ایوان در ضلع شرقی صحن واقع شده و دارای کتیبه هایی مزین به سوره حمد و سوره قدر است. کاشی کاری های این ایوان به وسیله حاج محمد جعفر نادر توکلى بازسازی شده اند.
کنار باب القبله قرار دارد و در بالای آن ساعت بزرگی قرار گرفته است. روی کتیبه ای که در ایوان قبله وجود دارد، تاریخ ۱۳۰۴ هجری قمری ثبت شده است.
حرم حضرت عباس (ع) دارای چندین درب است که هر یک از آنها با نامهای خاصی شناخته میشوند. این دربها با فلزات گرانبها و کتیبههای قرآنی تزیین شدهاند و به عنوان دروازههایی به سوی آرامش و معنویت خدمت میکنند.
باب های حرم حضرت عباس شامل چندین درب زیر میشوند که هر کدام به زیبایی با کاشیکاری و نقشهای اسلامی تزیین شدهاند:
سقاخانه حرم حضرت عباس (ع) جایی است که آب پاک و مطهر به زائران ارائه میشود. این مکان به یاد حضرت عباس (ع)، سقای کربلا، ساخته شده و زائران با نوشیدن آب از این سقاخانه، به یاد وفاداری و ایثار این شخصیت بزرگوار میافتند.
سرداب حرم حضرت عباس (ع) بخشی از زیرزمین حرم است که برخی از آثار و متعلقات قدیمی حضرت عباس (ع) در آن نگهداری میشود. این مکان نیز به عنوان یکی از نقاط زیارتی حرم مورد توجه زائران قرار دارد.
در حرم حضرت عباس (ع)، علاوه بر خود حضرت عباس (ع)، برخی از دیگر شخصیتهای بزرگ دینی نیز دفن شدهاند. این مدفونان شامل شخصیتهایی هستند که در تاریخ اسلام و تشیع نقش مهمی داشتهاند و زیارتگاه آنها نیز مورد توجه زائران است.
در حرم حضرت عباس پیکر تعدادی از عالمان شیعه، افراد خاندان معروف کربلا، کلیدداران و متولیان حرم قرار گرفته که در لیست زیر نام آنها آمده است:
حرم حضرت عباس (ع) دارای گنجینهای ارزشمند از آثار هنری، تاریخی و مذهبی است که در طول تاریخ جمعآوری شدهاند. این گنجینه شامل کتیبهها، نسخههای خطی، و آثار هنری اسلامی است که نشاندهنده تاریخ و فرهنگ غنی اسلامی است.
حرم حضرت عباس (ع) در طول تاریخ با توجه به اهمیت و جایگاه خاص خود، بارها مورد توسعه و بازسازی قرار گرفته است. از اولین ساخت تا بازسازیهای معاصر، این حرم همواره مورد توجه حاکمان و مؤمنان بوده و با بهرهگیری از بهترین مواد و فنون معماری، به یکی از زیباترین و باشکوهترین اماکن مذهبی جهان تبدیل شده است.
مقاله مرتبط: هر آنچه در مورد حرم امام حسین (ع) باید بدانید
حرم حضرت عباس (ع) نمادی از ایمان، وفاداری و ایثار است که در قلب کربلا به زیبایی میدرخشد. این حرم، با معماری برجسته و تاریخچهای غنی، هر ساله میزبان میلیونها زائر از سراسر جهان است که برای ادای احترام و دعا به این مکان مقدس میآیند. حرم حضرت عباس (ع)، نه تنها یک بنای تاریخی و معماری است، بلکه یک مکان روحانی و معنوی است که زائران در آن به جستجوی آرامش و ارتباط با خداوند میپردازند.
من حسین رضائی هستم، مدیر تور کربلا، در سایت کربلا 24 سعی می کنم مطالب مفید و کاربردی پیرامون سفر به کربلا و نجف و سایر شهرهای زیارتی عراق منتشر کنم. سعی کرده ام تمامی اطلاعات به روز و بر اساس تجربیات بیان شود.
