کشور عراق سالانه پذیرای بسیاری از مسافران و زائران شیعه و سنی است، که تور کربلا را انتخاب می کنند. این کشور اماکن مذهبی زیادی را در خود جای داده و محبین اهل بیت هرساله به قصد زیارت این اماکن به این کشور سفر میکنند. ازجمله شهرهای مهمی که سالانه مسافران زیادی فقط به قصد زیارت این شهر به عراق سفر میکنند شهر کربلا است.
این شهر در قسمت غربی رود فرات قرار گرفته و از پایتخت این کشور در حدود 105 کیلومتر فاصله دارد. از جمله معرفو ترین جاهای زیارتی کربلا موعودگاه امام سوم شیعیان و حضرت عباس (ع) میباشد. البته این شهر مکان های زیارتی زیاد دیگری را نیز در خود جای داده که ما در ادامه این مطلب به معرفی کامل تمامی این زیارتگاه ها خواهیم پرداخت.
حرم مطهر امام حسین (ع)
به قطع میتوان گفت که مهمترین مقصد هر زائری در تور کربلا هوایی یا زمینی، زیارت حرم امام حسین (ع) است. مرقد امام حسین (ع) از سال ۶۱ هجری قمری تاکنون همواره مرکز زیارت و عشق شیعیان بوده است. این مکان بارها توسط خلفای بنیامیه و عباسی تخریب شد، اما هر بار با شور مؤمنان دوباره ساخته شد. در دوران آلبویه، صفویه و قاجار بازسازیها و توسعههای گستردهای انجام گرفت.
- معماری و ویژگیها: حرم امام حسین (ع) با گنبدی طلایی و منارههایی بلند شناخته میشود. صحنها، ایوانها و رواقهای آن با کاشیکاری، کتیبههای قرآنی و آینهکاری مزین شدهاند. ضریح مطهر در قلب حرم قرار دارد و اطراف آن همواره مملو از زائران است.
- اهمیت زیارتی: زیارت مرقد امام حسین (ع) یکی از مهمترین اعمال دینی شیعیان است. این مکان نه تنها زیارتگاه، بلکه کانون الهامبخش برای مقاومت، ایثار و عدالتخواهی است.
حرم مطهر حضرت ابوالفضل العباس (ع)
حضرت عباس (ع) پس از شهادت در روز عاشورا، در کنار فرات به خاک سپرده شد. مرقد ایشان بهسرعت به مکانی برای زیارت و احترام تبدیل شد. در دورههای مختلف اسلامی، بارها بازسازی و توسعه یافت.
- معماری و ویژگیها: حرم حضرت عباس (ع) با گنبدی طلایی و دو مناره بلند شناخته میشود. فضای داخلی با آینهکاریهای باشکوه و ضریح نقرهای چشمگیر زینت یافته است. صحن وسیع حرم پذیرای میلیونها زائر در طول سال است.
- اهمیت زیارتی: این حرم نماد وفاداری و ایثارگری حضرت عباس (ع) است. زیارت آن در کنار زیارت امام حسین (ع) جزو اعمال مهم زیارتی کربلا محسوب میشود.
قتلگاه امام حسین (ع)
قتلگاه محلی است که امام حسین (ع) در ظهر عاشورا پس از نبردی جانانه به شهادت رسیدند. این مکان قلب حادثه کربلاست و از همان روز عاشورا مورد احترام شیعیان بوده است. در طول تاریخ، قتلگاه بارها تخریب و بازسازی شده و امروز بخشی مهم از صحن حرم امام حسین (ع) را تشکیل میدهد.
- معماری و ویژگیها: قتلگاه بهصورت یک فضای گنبدی کوچک و مستقل ساخته شده است. ضریحی نقرهای در وسط آن قرار دارد که محل شهادت امام حسین (ع) را نشان میدهد. سقف آن آینهکاری و دیوارها با کاشیکاری و کتیبههای قرآنی و اشعار مرثیه مزین شدهاند.
- اهمیت زیارتی: زائران با ورود به قتلگاه احساس میکنند به نزدیکترین مکان به لحظه شهادت امام حسین (ع) رسیدهاند. اینجا محل گریه، عزاداری و تجدید عهد با امام است.
خیمهگاه امام حسین (ع)
خیمهگاه محل برپایی خیمههای امام حسین (ع) و یارانشان در روز عاشورا بوده است. پس از واقعه کربلا، این مکان در حافظه تاریخی شیعه بهعنوان محل مقاومت و شهادت یاران امام ثبت شد.
- معماری و ویژگیها: امروز در خیمهگاه، خیمههایی نمادین با ضریحی ساخته شده که هرکدام به یکی از شخصیتهای کربلا منسوب است. خیمه امام حسین (ع)، حضرت عباس (ع)، حضرت زینب (س) و سایر شهدا در این مجموعه بازسازی شدهاند. در وسط خیمهها، درجایی که خیمه حضرت امام حسین (ع) قرار دارد، ساختمانی با چند گنبد به رنگ سبز که شبیه به خیمه هستند ساخته شده، در سمت راست و چپ این بناها سازههای آجری وجود دارد که به شکل کجاوه هستند، این سازهها یادآور 16 کجاوهی هستند که خانواده شهدا را از کربلا به کوفه بردند.
- اهمیت زیارتی: زائران در خیمهگاه با یادآوری مقاومت خاندان امام، در کنار اشک و زیارت، به عظمت فداکاری ایشان پی میبرند. این مکان بهویژه در ایام محرم و عاشورا حال و هوایی خاص دارد.
تل زینبیه
تل زینبیه تپهای است که حضرت زینب (س) از بالای آن صحنههای نبرد عاشورا را مشاهده کردند. این مکان از همان آغاز بهعنوان نمادی از صبر و ایستادگی حضرت زینب (س) شناخته شد.
- معماری و ویژگیها: امروز تل زینبیه با گنبدی کوچک و فضایی سرپوشیده ساخته شده است. راهپلههایی برای رسیدن به بالای تل تعبیه شده و داخل بنا آینهکاری و کتیبههایی با مضامین عاشورایی وجود دارد.
- اهمیت زیارتی: زائران با حضور در تل زینبیه، صبر و شجاعت حضرت زینب (س) را به یاد میآورند. این مکان جایگاه ویژهای در مراسم روضهخوانی و سوگواری دارد.
مقام دست چپ حضرت عباس (ع)
در جریان نبرد عاشورا، زمانی که حضرت عباس (ع) برای آوردن آب به سوی خیمهها میآمدند، دشمنان دست چپ ایشان را قطع کردند. محل افتادن دست چپ، بهعنوان مکانی مقدس شناخته شد و بعدها بنایی نمادین بر آن ساخته شد.
- معماری و ویژگیها: مقام دست چپ حضرت عباس (ع) ساختمانی کوچک با گنبد و کاشیکاریهای فیروزهای است. درون آن محوطهای نمادین برای زیارت تعبیه شده است.
- اهمیت زیارتی: این مکان نماد ایثار حضرت عباس (ع) است. زائران با زیارت آن، یاد رشادت و وفاداری ایشان را گرامی میدارند.
مقام دست راست حضرت عباس (ع)
همچون دست چپ، دست راست حضرت عباس (ع) نیز در راه دفاع از امام و اهلبیت قطع شد. محل افتادن دست راست، امروز بهعنوان مقام مستقل شناخته میشود.
- معماری و ویژگیها: ساختمانی کوچک با گنبد و تزیینات اسلامی است که در نزدیکی حرم حضرت عباس (ع) قرار دارد. داخل آن فضایی برای زیارت و نذر وجود دارد.
- اهمیت زیارتی: این مکان نشاندهنده ایثار مطلق و از خودگذشتگی حضرت عباس (ع) است. زائران هنگام زیارت آن، وفاداری و فداکاری را در بالاترین سطح درک میکنند.
آرامگاه حبیب بن مظاهر اسدی
حبیب بن مظاهر از یاران وفادار امام حسین (ع) و یکی از چهرههای برجسته کربلا بود. او در عاشورا به شهادت رسید و مزارش در نزدیکی حرم امام حسین (ع) قرار دارد.
- معماری و ویژگیها: آرامگاه حبیب بن مظاهر در رواقی از حرم امام حسین (ع) واقع شده است. ضریح کوچکی روی قبر او قرار دارد که با نقره و تزیینات هنری ساخته شده است. اطراف آن با کاشیکاریهای زیبا مزین شده است.
- اهمیت زیارتی: زائران هنگام زیارت آرامگاه حبیب، یاد وفاداری یاران امام حسین (ع) را زنده میکنند. حبیب نمادی از یاری صادقانه و ایستادگی در کنار حق است.
حر بن یزید ریاحی
حرّ بن یزید فرمانده سپاه کوفه بود که در لحظات حساس عاشورا توبه کرد و به امام حسین (ع) پیوست. او در همان روز به شهادت رسید و در مکانی در شمالغربی کربلا دفن شد.
- معماری و ویژگیها: مرقد حرّ دارای گنبدی فیروزهای و فضایی زیارتی است که در سالهای اخیر بازسازی و توسعه یافته است. ضریح کوچک و سادهای در داخل آن قرار دارد.
- اهمیت زیارتی: این مرقد یادآور توبه و بازگشت به حق است. زائران با زیارت قبر حرّ، به رحمت خدا و امکان بازگشت به مسیر درست امیدوار میشوند.
مرقد سید ابراهیم مجاب
سید ابراهیم مجاب از نوادگان امام موسی کاظم (ع) و از بزرگان علوی در قرن سوم هجری بود. او در جوار مرقد امام حسین (ع) زندگی و دفن شد و به همین دلیل “مجاب” (پاسخ دادهشده) نام گرفت، زیرا گفتهاند سلام بر قبر او پاسخ داده میشود.
- معماری و ویژگیها: آرامگاه سید ابراهیم مجاب در رواق شمالی حرم امام حسین (ع) قرار دارد. فضای داخلی با کاشی و تزیینات ساده مزین شده است.
- اهمیت زیارتی: زائران هنگام زیارت او، تقوا، ایمان و پیوند با خاندان اهلبیت (ع) را یادآوری میکنند. مرقد او بهویژه بین علما و اهل معرفت جایگاه ویژهای دارد.
مرقد ابن فهد حلی
احمد بن فهد حلی، از علمای بزرگ شیعه در قرن نهم هجری بود که آثار ارزشمندی در فقه و عرفان از خود بر جای گذاشت. پس از وفات، در کربلا دفن شد.
- معماری و ویژگیها: آرامگاه او در نزدیکی حرم امام حسین (ع) قرار دارد. بنای کوچک اما پرشوری است که با ضریحی ساده و فضای معنوی خاص شناخته میشود.
- اهمیت زیارتی: مرقد ابن فهد محل زیارت طلاب و عالمان دینی است که آثار او همچنان در حوزههای علمیه تدریس میشود.
مرقد ابن حمزه طوسی
ابن حمزه طوسی، از نوادگان شیخ طوسی و از عالمان بزرگ شیعه در قرون میانه بود. او در کربلا به خاک سپرده شد و آرامگاهش به محل زیارت تبدیل شد.
- معماری و ویژگیها: مرقد او بنایی ساده با ضریحی کوچک است که با کاشیکاریهای سنتی زینت یافته است.
- اهمیت زیارتی: طلاب و علما هنگام زیارت او، یاد تلاشهای علمی و دینیاش را زنده نگه میدارند.
مرقد امامزاده اخرس بن کاظم
امامزاده آخرس از فرزندان امام موسی کاظم (ع) است که در کربلا مدفون شد. او در میان مردم عراق و ایران مورد احترام فراوان است.
- معماری و ویژگیها: آرامگاه او دارای گنبدی سبز و بنایی ساده است. فضای داخلی با ضریح فلزی و فرشهای زیارتی آراسته شده است.
- اهمیت زیارتی: زائران هنگام زیارت این امامزاده، به کرامت و مقام فرزندان اهلبیت (ع) متوسل میشوند.
چشمه امام علی (ع)
چشمه امام علی (ع) در نزدیکی کربلا قرار دارد و بنا به نقل تاریخی، در زمانی که امام علی (ع) در این منطقه حضور داشتند، از زمین جوشید. این چشمه از گذشته بهعنوان مکانی مقدس شناخته شده است.
- معماری و ویژگیها: امروزه اطراف چشمه با سازهای سنگی و حفاظتی پوشانده شده تا هم از زائران پذیرایی کند و هم چشمه حفظ شود.
- اهمیت زیارتی: زائران این چشمه را مکانی پر برکت میدانند و برخی برای شفا و تبرک از آب آن استفاده میکنند.
مرقد مطهر شهدای کربلا
شهدای کربلا پس از واقعه عاشورا در مقبره دستهجمعی و بعضی در کنار امام حسین (ع) به خاک سپرده شدند. بعدها برای آنان مقبرههایی ساخته شد و به مرور زمان در جوار حرم امام حسین (ع) مجموعهای از مزار یاران وفادار ایشان شکل گرفت.
- معماری و ویژگیها: مرقد شهدای کربلا به صورت رواقها و بخشهایی در حرم امام حسین (ع) ساخته شده است. ضریحهای کوچک و نمادین برای بعضی از یاران مانند علیاکبر (ع) و قاسم بن حسن (ع) نیز وجود دارد. فضای داخلی با کاشیکاری، آینهکاری و خطوط قرآنی تزیین شده است.
- اهمیت زیارتی: زائران با زیارت مزار شهدا، وفاداری و فداکاری یاران امام را یاد میکنند و این مکان را محل تجدید عهد با آرمانهای عاشورا میدانند.
طفلان مسلم
طفلان مسلم، فرزندان مسلم بن عقیل (سفیر امام حسین (ع) در کوفه) بودند که پس از شهادت پدرشان دستگیر و به شهادت رسیدند. مزار آنان در کربلا بهعنوان نمادی از مظلومیت کودکان در عاشورا شناخته میشود.
- معماری و ویژگیها: آرامگاه طفلان مسلم دارای گنبدی سبز و فضایی زیارتی کوچک است. داخل بنا با کاشیکاری ساده و ضریحی فلزی آراسته شده است.
- اهمیت زیارتی: زائران بهویژه کودکان و نوجوانان هنگام زیارت طفلان مسلم، مظلومیت آنان را به یاد آورده و توسل میجویند.
عون بن عبدالله از جاهای زیارتی کربلا
عون بن عبدالله (ع)، از فرزندان حضرت زینب (س) بود که در روز عاشورا در رکاب امام حسین (ع) به شهادت رسید. او جوانی دلیر بود و در تاریخ کربلا جایگاهی ویژه دارد.
- معماری و ویژگیها: مرقد او در نزدیکی کربلا قرار دارد و دارای بنایی ساده و زیارتی است. ضریحی فلزی بر قبر او ساخته شده و اطراف آن با کاشیکاری سنتی زینت یافته است.
- اهمیت زیارتی: زائران با زیارت قبر عون بن عبدالله، فداکاری فرزند حضرت زینب (س) را گرامی میدارند و آن را نشانه تربیت عاشورایی میدانند.
مقام امام صادق (ع)
امام جعفر صادق (ع) ششمین امام شیعیان، در سفر زیارتی خود به کربلا در مکانی خاص توقف و دعا کردند. آن مکان بعدها به عنوان مقام امام صادق (ع) شناخته شد.
- معماری و ویژگیها این مقام ساختمانی کوچک با گنبد و فضای زیارتی دارد. داخل آن با کتیبههایی از سخنان امام صادق (ع) مزین شده است.
- اهمیت زیارتی: زائران این مقام را مکانی برای توسل به امام صادق (ع) و یادآوری اهتمام ایشان به زیارت امام حسین (ع) میدانند.
مقام حضرت مهدی (عج)
در باور شیعیان، حضرت مهدی (عج) در دوران غیبت به کربلا میآیند و در مکانی خاص به دعا و نماز میپردازند. آن محل به مقام امام مهدی (عج) شهرت یافته است.
- معماری و ویژگیها: مقام حضرت مهدی (عج) در نزدیکی حرم امام حسین (ع) قرار دارد و ساختمانی کوچک با گنبدی فیروزهای دارد. فضای داخلی ساده و معنوی است.
- اهمیت زیارتی: این مقام نماد پیوند نهضت عاشورا با قیام مهدوی است. زائران در این مکان برای تعجیل در فرج دعا میکنند.
مقام زین العابدین (ع)
امام سجاد (ع) تنها بازمانده مرد از اهلبیت در واقعه کربلا بودند. مقامی در کربلا به یاد حضور و دعاهای ایشان ثبت شده است که به مقام زینالعابدین (ع) معروف است.
- معماری و ویژگیها: این مقام ساختمانی کوچک با گنبدی زیباست. فضای داخلی مزین به آیاتی از قرآن و اشعار عرفانی درباره امام سجاد (ع) است.
- اهمیت زیارتی: زائران در این مکان یادآور دعاها و عبادتهای امام سجاد (ع) میشوند و آن را محل پیوند میان عاشورا و میراث عبادی ایشان میدانند.
سخن آخر
سالانه مسافران زیادی بخصوص از طریق تور کربلا زمینی، برای زیارت امام حسین به کشور عراق مسافرت میکنند. شهر کربلا که از بغداد فاصله 105 کیلومتری دارد، یکی از معروف ترین شهرهای زیارتی این کشور به شمار میآید، چرا که مرقد مطهر امام سوم شیعیان و حضرت عباس (ع) در این شهر واقع شده است. علاوه بر مرقد این دو بزرگوار این شهر مکانهای زیارتی فراوانی را نیز دارد، از مهمترین جاهای زیارتی کربلا میتوان به قتلگاه امام حسین (ع)، تل زینبیه، خیمه گاه امام حسین (ع) و… اشاره کرد.
من حسین رضائی هستم، مدیر تور کربلا، در سایت کربلا 24 سعی می کنم مطالب مفید و کاربردی پیرامون سفر به کربلا و نجف و سایر شهرهای زیارتی عراق منتشر کنم. سعی کرده ام تمامی اطلاعات به روز و بر اساس تجربیات بیان شود.
