پیاده روی اربعین یکی از زیباترین و پرمعناترین سفرها برای بسیاری از مسلمانان، به‌ویژه شیعیان، به شمار می‌آید. همه ساله زائران تور کربلا، در چهلمین روز شهادت امام حسین (ع) و یارانش، برای تجدید میثاق با پیام ایشان و تعظیم به ارزش‌های اسلامی و انسانی به این کشور مشرف می شوند. این سفر علاوه بر جنبه‌های معنوی، از نظر فرهنگی و اجتماعی نیز اهمیت زیادی دارد. راهپیمایی اربعین، به ویژه در مسیرهای منتهی به کربلا، تجربه‌ای منحصر به فرد از وحدت، همبستگی و عشق به اهل بیت (ع) را به ارمغان می‌آورد.
پیش از سفر به کربلا برای شرکت در پیاده‌روی اربعین، زائران معمولاً با سوالات متعددی مواجه می‌شوند. ثبت نام پیاده روی چگونه است؟ آیا ویزای عراق لازم است؟ هزینه سفر به کربلا و پیاده‌روی اربعین چقدر است؟ چه وسایلی برای پیاده‌روی اربعین ضروری است؟ پاسخ به این سوالات می‌تواند به زائران کمک کند تا بهتر آماده شوند و تجربه‌ای معنوی و بی‌نظیر از این سفر داشته باشند.
ثبت‌نام در سامانه سماح، نخستین و مهم‌ترین گام برای شرکت در پیاده روی اربعین است. این سامانه با هدف مدیریت زائران و ارائه خدمات بهتر به آنها توسط سازمان حج و زیارت طراحی شده است. با توجه به استقبال گسترده از پیاده روی اربعین و ضرورت ساماندهی مناسب، تمامی زائران باید در این سامانه ثبت‌نام کنند. فرآیند ثبت‌نام برای سفر به کربلا در سامانه سماح به آدرس (samah.haj.ir) انجام می‌شود.
ثبت‌نام برای پیاده روی اربعین 1403 از 17 تیرماه آغاز شده و همچنان ادامه دارد. در این سامانه، افراد می‌توانند به صورت گروهی یا فردی برای سفر به کربلا ثبت‌نام کنند. در صورت ثبت‌نام گروهی، یک نفر به‌عنوان نماینده موظف است اطلاعات تمامی اعضا را وارد کند. ثبت‌نام گروهی در مدیریت اطلاع‌رسانی به هم‌گروهی‌ها، رسیدگی به امور گمشدگان و دیگر مسائل، نقش بسیار موثری دارد.
به صورت کلی، رعایت شرایط زیر برای ثبت نام اربعین 1403 لازم است:
بر اساس مصوبه ستاد مرکزی اربعین، تمامی زائرانی که قصد شرکت در پیاده‌روی اربعین را دارند، باید تحت پوشش بیمه قرار گیرند. این بیمه شامل سه بسته متفاوت با قیمت‌های ۸۰، ۹۰ و ۱۰۰ هزار تومان و تعهدات مختلف می‌باشد. علاوه بر هزینه بیمه، مبلغ ۲۰ هزار تومان نیز به منظور جبران هزینه‌های ارائه خدمات درمانی پرداخت می‌شود. هر یک از زائران باید بر اساس تمایل و نیاز خود، یکی از این بسته‌های بیمه‌ای را انتخاب نمایند.
پس از پایان ثبت‌نام در سامانه، بهتر است کارت شناسایی چاپ شده به‌طور دائم همراه زائران باشد. همچنین بارکد تولید شده نیز به تعداد اعضای گروه چاپ شده و به وسایل شخصی مانند کیف‌های کوله چسبانده شود. این کار به طور چشمگیری به پیگیری امور گمشدگان کمک کرده و باید در مرحله ثبت‌نام پیاده‌روی اربعین مدنظر قرار گیرد.
داشتن گذرنامه معتبر برای تمام زائران کربلا در ایام سوگواری اربعین الزامی است. اگر گذرنامه عادی با اعتبار کافی دارید، می‌توانید از آن برای سفر به کربلا استفاده کنید. در غیر این صورت می توان از گذرنامه زیارتی که به طور خاص برای سفرهای زیارتی به عتبات عالیات صادر می‌شود و هزینه کمتری نسبت به گذرنامه عادی دارد استفاده نمود. لازم به ذکر است که هزینه صدور گذرنامه زیارتی ۶۵ هزار تومان است
بر اساس توافق دو کشور ایران و عراق، در زمان پیاده‌روی اربعین، سفر به عراق برای زائران ایرانی بدون نیاز به ویزا امکان‌پذیر است. این توافق هر ساله و در ایام اربعین اعمال می‌شود تا زائران بتوانند به راحتی و بدون مشکلات اداری به زیارت امام حسین (ع) در کربلا مشرف شوند.
برای دریافت ارز اربعین 1403، زائران باید در سامانه سماح ثبت‌نام کنند. طبق اعلام بانک مرکزی، امسال به هر زائر اربعین ۲۰۰ هزار دینار عراق اختصاص خواهد یافت. تنها افراد بالای 18 سال می‌توانند این ارز را دریافت کنند. زائران متقاضی می‌توانند به شعب بانک‌های ملی، تجارت، صادرات، سپه یا پست بانک مراجعه کنند.
زائران ایرانی برای رسیدن به کربلا در ایام اربعین، با گزینه‌های متنوعی از مسیرهای زمینی و هوایی روبرو هستند.
یکی از سریع‌ترین و راحت‌ترین روش‌ها برای شرکت در مراسم پیاده‌روی اربعین، تور هوایی کربلا است. با این حال، توجه داشته باشید که کربلا دارای فرودگاه نیست و برای شرکت در مراسم اربعین ۱۴۰۳ باید بلیط پرواز به نجف یا بغداد را تهیه کنید و از این شهرها به‌صورت زمینی به کربلا سفر کنید.
پرواز به نجف، راحت‌ترین و سریع‌ترین مسیر است که زائران را به فاصله 80 کیلومتری از کربلا می‌رساند و پیاده روی اربعین از این شهر آغاز می شود. از سوی دیگر، پرواز به بغداد نیز گزینه‌ای مناسبی است، به‌ویژه در صورتی که پروازهای نجف پر باشد. با این حال، این گزینه نیازمند طی مسافت بیشتری (حدود 110 کیلومتر) تا کربلا است.
طبق اعلام دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی، از تاریخ ۱۳ مرداد ۱۴۰۳، پیش‌فروش غیرحضوری بلیت پروازهای اربعین حسینی از طریق سایت‌های ایرلاین‌ها و سایت‌های مجاز آغاز می‌شود. این بلیت‌ها برای پروازهایی است که در بازه زمانی ۲۴ مرداد تا ۹ شهریور انجام می‌شوند. زائران می‌توانند با مراجعه به این سایت‌ها، بلیت‌های خود را به راحتی و بدون نیاز به حضور فیزیکی خریداری کنند. این اقدام با هدف تسهیل دسترسی زائران به خدمات حمل و نقل هوایی و کاهش ازدحام و صف‌های طولانی انجام شده است.
سفر با تور زمینی کربلا برای شرکت در پیاده روی اربعین، یکی از روش‌های محبوب و متداول میان زائران است. زائران از خطوط ریلی، اتوبوس و ماشین شخصی برای رسیدن به مرزهای شش گانه استفاده می کنند. هریک از این مسیرها ویژگی‌های خاص خود را دارد و انتخاب آنها به عوامل مختلفی از جمله موقعیت جغرافیایی زائر در ایران، زمان سفر، و ترجیحات شخصی بستگی دارد. در ادامه، مرزها و ویژگی‌های هر یک را بررسی می‌کنیم.
مرز مهران واقع در استان ایلام، پرترددترین و محبوب‌ترین مسیر زمینی برای زائران ایرانی است.
مرز شلمچه در استان خوزستان قرار دارد و دومین مرز پرتردد برای زائران اربعین است.
مرز چذابه، گزینه دیگری برای زائران در جنوب ایران است.
مرز خسروی، یکی از قدیمی‌ترین مرزهای زمینی ایران و عراق، در استان کرمانشاه واقع شده است.
مرز تمرچین، یکی دیگر از گزینه‌های مهم برای زائران اربعین، در شمال غربی ایران واقع شده است.
مرز باشماق، یکی دیگر از گزینه‌های مهم برای زائران اربعین، در غرب ایران واقع شده است.
زائران پس از عبور از مرز، با اتوبوس‌ها و تاکسی‌های عراقی، به شهرهای زیارتی عراق عازم می‌شوند. همچنین در ایام اربعین، قطارهای ترکیبی تهران-کربلا برای اعزام زائران به عتبات عالیات در دسترس هستند. در این سفر، ابتدا از تهران تا شلمچه با قطار حرکت می‌کنید، با عبور از مرز، اتوبوس‌های ویژه شما را به بصره می رسانند. در نهایت با قطارهای عراقی به سمت کربلا حرکت خواهید کرد.
اکثر زائران جهت شروع پیاده روی اربعین بعد از عبور از مرز روانه شهر نجف می شوند و پس از زیارت حرم مطهر امام علی (ع)، سفر پر برکت خود را به سوی حرم امام حسین (ع) در کربلا آغاز می‌کنند. استفاده از حمل و نقل عمومی می‌تواند گزینه‌ای مقرون به صرفه و راحت برای رسیدن به نجف باشد.
انتخاب مسیر مناسب برای هر زائر به عوامل مختلفی بستگی دارد. شرایط جسمی، زمان در دسترس، بودجه سفر، و میزان تمایل به تجربه کامل پیاده روی، همگی در این تصمیم‌گیری نقش دارند. مسیرهای زمینی اگرچه زمان‌بر‌تر هستند، اما تجربه عمیق‌تری از سفر اربعین را ارائه می‌دهند. از سوی دیگر، مسیرهای هوایی سریع‌تر و راحت‌تر، اما معمولاً پرهزینه‌تر هستند. همچنین، توجه به شرایط امنیتی و میزان ازدحام در هر مسیر، به ویژه در روزهای نزدیک به اربعین، اهمیت ویژه‌ای دارد. در نهایت، هر زائر باید با در نظر گرفتن تمامی این عوامل و اهداف معنوی خود از سفر، مسیری را انتخاب کند که بهترین تجربه را برایش رقم بزند.
بیشتر زائران پیاده روی اربعین را از روز شانزدهم صفر آغاز می‌کنند و یک روز پیش از اربعین به کربلا می‌رسند. با این حال، بسته به برنامه و دلایل شخصی، می‌توانید چند روز زودتر یا در روز هفدهم صفر از نجف حرکت کنید. مزیت شروع پیاده‌روی در روز شانزدهم، همراهی با جمعیت فراوان، تجربه اتحاد بی‌نظیر و شور همگانی است. اگر از شلوغی و ازدحام دوری می‌کنید، یک هفته قبل از اربعین بهترین زمان برای شماست.
مواکب اصلی ارائه خدمات عمدتاً در مرزها و مسیر پیاده روی از نجف تا کربلا فعال هستند. زائران از تمامی شهرهای کشور باید برنامه‌ریزی‌های لازم را انجام دهند تا در این بازه زمانی در مسیر باشند. همچنین، شروع زودتر یا بازگشت دیرتر از موعد اعلام شده توسط کمیته ستاد مرکزی اربعین هیچ محدودیت قانونی برای زائران ایجاد نمی‌کند و تنها به منظور رفاه آنها توصیه می‌شود.
برای پیاده روی اربعین، مسیرهای مختلفی به کربلا وجود دارد که شامل مسیر نجف به کربلا، بصره به کربلا و بغداد به کربلا است. در طول تمامی این مسیرها، موکب‌ها یا ایستگاه‌های خدمات‌رسانی، نقش حیاتی در پشتیبانی از زائران ایفا می‌کنند. این موکب‌ها که توسط مردم عراق و زائران از کشورهای مختلف برپا می‌شوند، خدماتی از قبیل غذا، آب، محل استراحت و کمک‌های پزشکی را به صورت رایگان ارائه می‌دهند.
هر مسیر، ویژگی‌های خاص خود را دارد؛ برخی از مناطق شهری عبور می‌کنند، در حالی که بخش‌هایی از مسیر از دشت‌ها و مناطق بیابانی می‌گذرد. زائران در طول مسیر، با چالش‌های مختلفی مانند گرمای هوا، خستگی جسمی و گاهی کمبود امکانات روبرو می‌شوند، اما حس معنوی و همبستگی حاکم بر فضا، این سختی‌ها را قابل تحمل می‌کند. اکنون مسیرها را باهم بررسی می کنیم:
مسیر پیاده روی اربعین از نجف به کربلا، به عنوان محبوب‌ترین و پرترددترین راه شناخته می‌شود. این فاصله تقریبا ۸۰ کیلومتر طول دارد و در سه روز طی می‌شود. برای اینکه زائران بتوانند با کمترین فشار و خستگی مسیر را طی کنند، معمولاً توصیه می‌شود روزانه حدود ۲۰ تا ۳۰ کیلومتر پیاده روی کنند. این مقدار معادل ۸ تا ۱۰ ساعت پیاده روی در روز است که با احتساب زمان استراحت و نمازهای روزانه، به‌راحتی قابل انجام است.
برای شروع مسیر، از باب الساعه حرم امام علی (ع) خارج شوید و در خیابان‌های امام زین‌العابدین و امام جعفر صادق (ع) حرکت کنید تا به بزرگراه کربلا برسید و در کنار دیگر زائران حسینی به راه خود ادامه دهید.
مسیر با ستون‌هایی علامت‌گذاری شده است که عمود نامیده می‌شوند و زائر را تا کربلا راهنمایی می‌کنند. عمودها از شماره ۱ تا ۱۴۵۲ شماره‌گذاری شده و فاصله هر عمود تقریبا ۵۰ متر است. این عمودها به زائران کمک می‌کنند تا مسیر طی شده را محاسبه کرده و به راحتی موقعیت خود را تعیین کنند.
مسیر بصره به کربلا از جنوب عراق شروع می‌شود و زائران از بصره به کربلا پیاده روی می‌کنند. زائرانی که از بصره حرکت می‌کنند، معمولاً ابتدا به نجف می‌رسند و سپس از نجف به کربلا پیاده روی می‌کنند. فاصله این مسیر حدود 500 کیلومتر است و معمولاً 10 تا 14 روز طول می‌کشد. این مسیر طولانی‌تر است و زائران از شهرهای مختلفی مانند ناصریه و دیوانیه عبور می‌کنند.
مسیر بغداد به کربلا از پایتخت عراق شروع می‌شود و زائران از بغداد به کربلا پیاده روی می‌کنند. فاصله این مسیر حدود 100 کیلومتر است و معمولاً 3 تا 4 روز طول می‌کشد. این مسیر از مناطق مرکزی عراق عبور می‌کند و زائران از شهرهای کوچک و روستاها عبور می‌کنند.
چیزی که در چند سال گذشته مرسوم بود، شروع پیاده روی از ساعت 4 و 5 صبح و پایان آن قبل از غروب آفتاب بود. همان طور که می دانید فاصله میان نجف و کربلا، فضایی کویری دارد و در نتیجه از سال گذشته برای آن که زائران از گرمای زیاد در طول روز فرار کنند، زمان پیاده روی را تغییر داده اند. به این صورت که پیاده روی را از غروب آفتاب آغاز می کنند و نماز صبح برای استراحت و خواب توقف می کنند. البته اگر بخواهید از این زمان بندی استفاده کنید، توجه داشته باشید که شب ها هوا خنک تر است و لباس های لازم را همراه خود داشته باشید.
برای پیاده روی اربعین، زائران باید تجهیزات و وسایل لازم را به همراه داشته باشند تا سفر راحت‌تر و ایمن‌تری داشته باشند. در ادامه، لیستی از وسایل ضروری برای این سفر ارائه شده است:
به یاد داشته باشید که در طول مسیر، موکب‌ها بسیاری از نیازهای اولیه زائران را تأمین می‌کنند، اما داشتن وسایل شخصی ضروری که در بالا ذکر شد، رفاه و آرامش شما را فراهم می کند. در نهایت توجه به این پنج نکته ضروری است:
در طول پیاده روی اربعین، تغذیه مناسب نقش حیاتی در حفظ انرژی و سلامت زائران دارد، و موکب‌ها به عنوان ستون فقرات پشتیبانی این رویداد عظیم، نقشی اساسی در تأمین نیازهای غذایی و رفاهی زائران ایفا می‌کنند. زائران باید توجه ویژه‌ای به مصرف منظم آب و مایعات داشته باشند تا از کم‌آبی بدن جلوگیری شود، و غذاهای سبک و مغذی مانند میوه‌های تازه، خرما، نان، پنیر کم‌چرب، و آجیل را در وعده‌های کوچک و مکرر مصرف کنند.
موکب‌ها، که در فواصل منظم در طول مسیر پیاده روی مستقر هستند، انواع غذاهای گرم و سرد، نوشیدنی‌ها، و میان‌وعده‌ها را به صورت رایگان به زائران ارائه می‌دهند، و علاوه بر تأمین نیازهای تغذیه‌ای، خدمات دیگری مانند محل استراحت، امکانات بهداشتی، و حتی خدمات درمانی اولیه را فراهم می‌کنند. زائران می‌توانند از غذاهای ساده و سالم موکب‌ها مانند عدسی، سوپ، نان و خرما، و چای استفاده کنند، اما باید مراقب بهداشت غذا باشند و از مصرف غذاهای مانده یا مشکوک خودداری کنند.
برای حفظ تعادل تغذیه‌ای، توصیه می‌شود زائران علاوه بر استفاده از خدمات موکب‌ها، مقداری خوراکی سبک مانند بیسکویت سبوس‌دار، میوه‌های خشک، و آجیل را همراه داشته باشند تا در فواصل بین موکب‌ها یا در صورت نیاز استفاده کنند. موکب‌ها علاوه بر تأمین نیازهای فیزیکی، فضایی برای استراحت، تجدید قوا، و تعامل اجتماعی بین زائران فراهم می‌کنند، و نمادی از مهمان‌نوازی و همبستگی در فرهنگ اسلامی هستند.
زائران باید به یاد داشته باشند که علی‌رغم وجود موکب‌های متعدد، مدیریت مصرف آب و غذا و رعایت اعتدال در طول سفر ضروری است، و همچنین می‌توانند با کمک به موکب‌ها در صورت امکان، در روح خدمت‌رسانی و همبستگی این رویداد عظیم مشارکت کنند. در نهایت، ترکیب تغذیه مناسب و استفاده هوشمندانه از خدمات موکب‌ها می‌تواند به زائران کمک کند تا سفری سالم، پرانرژی و معنوی را تجربه کنند، و در عین حال از فرهنگ غنی و روح جمعی حاکم بر پیاده روی اربعین بهره‌مند شوند.
رعایت بهداشت در پیاده روی اربعین از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، چرا که این سفر معنوی و پرجمعیت می‌تواند زائران را در معرض انواع بیماری‌ها قرار دهد. لذا توصیه می‌شود زائران؛ به خصوص قبل از غذا خوردن و بعد از استفاده از سرویس‌های بهداشتی همواره دست‌های خود را با آب و صابون بشویند یا از ژل ضدعفونی‌کننده استفاده کنند. همچنین، از مصرف غذاهای مشکوک یا آب‌های تصفیه نشده خودداری کرده و ترجیحاً از بطری های پلمپ شده آب استفاده نمایند.
و در نهایت، به یاد داشته باشید که رعایت بهداشت فردی نه تنها برای حفظ سلامت شخصی شما، بلکه برای سلامت تمام زائران و جلوگیری از شیوع بیماری‌های واگیردار در این اجتماع بزرگ ضروری است.
در افق سرخ‌فام دشت‌های عراق، کاروانی بی‌پایان از عاشقان به سوی کربلا در حرکت است. دل‌هایشان پر از شوق دیدار حسین(ع) و هر گامشان پر از عشق است. جاده مملو از انسان‌هایی است که همه یک هدف دارند: رسیدن به کربلا. لباس‌های سیاه در این اقیانوس انسانی در هم می‌آمیزند و صدای “لبیک یا حسین” در هوا طنین‌انداز است.
موکب‌ها به زائران خسته محبت می‌ورزند و بوی غذا با عطر ایمان در هم می‌آمیزد. شب که می‌شود، آسمان پر از ستاره و صدای مناجات لالایی شبانه کاروان می‌شود. با هر قدم، کربلا نزدیک‌تر و قلب‌ها تندتر می‌تپد. در نهایت، گنبد طلایی حرم نمایان می‌شود و لحظه‌ای از توقف زمان فرا می‌رسد. این است پیاده روی اربعین؛ سفری نه فقط بر روی زمین، بلکه سیری در اعماق روح. جایی که عشق پا به پای ایمان قدم برمی‌دارد و هر گام، انسان را به حقیقت وجود نزدیک‌تر می‌کند. در این راه، همه یک تن واحدند، یک قلب واحد که برای حسین(ع) می‌تپد، و یک روح واحد که در مسیر عشق و ایثار به پرواز درآمده است.
برنامه‌ریزی دقیق و جامع برای پیاده روی اربعین، کلید یک تجربه معنوی و ایمن است. این فرآیند از تعیین زمان دقیق سفر آغاز می‌شود، که معمولاً باید حداقل یک هفته قبل از روز اربعین در نظر گرفته شود تا زمان کافی برای پیاده روی فراهم باشد. همزمان، تهیه مدارک ضروری مانند گذرنامه معتبر، ویزای عراق و بیمه‌نامه مسافرتی، از اولویت‌های اصلی است. انتخاب مسیر سفر، چه زمینی و چه هوایی، باید با توجه به شرایط جسمی، زمان در دسترس و بودجه صورت گیرد. آمادگی جسمی نیز نقش مهمی در موفقیت سفر دارد، از این رو، شروع تمرینات پیاده روی از چند هفته قبل و انجام معاینات پزشکی لازم، ضروری است.
من حسین رضائی هستم، مدیر تور کربلا، در سایت کربلا 24 سعی می کنم مطالب مفید و کاربردی پیرامون سفر به کربلا و نجف و سایر شهرهای زیارتی عراق منتشر کنم. سعی کرده ام تمامی اطلاعات به روز و بر اساس تجربیات بیان شود.
